Dünya basınında bu hafta odaklanılan konular

Dünya sahnesinde yeni bir hafta…

Farklı ülkelerde alınan kararlar ve yaşanan olaylar, sırf ulusal seviyede değil, bölgesel ve memleketler arası istikrarlar açısından da dikkatle takip ediliyor.

Uluslararası basında geniş yer bulan birtakım husus başlıklarını okuyucularımız için tek bir başlık altında derledik.

ABD

AMERİKA’DA GÜNDEM AB İLE İMZALANAN GÜMRÜK ANLAŞMASI

ABD Başkanı Donald Trump, Avrupa Komitesi Lideri Ursula von der Leyen ile İskoçya’daki Turnberry buluşmasında Avrupa Birliği ile yeni bir ticaret muahedesi imzaladıklarını açıkladı.

Buna nazaran, AB’den ithal edilen eserlere uygulanacak gümrük vergisi yüzde 30’dan yüzde 15’e çekildi. Lakin bu kısmi uzlaşma piyasalarda birinci etapta bir rahatlama yaratsa da, AB tarafında istikrarın bozulduğu ve mutabakatın “asimetrik” olduğu tarafında tenkitler gündeme geldi.

Anlaşma kapsamında arabalar dahil pek çok AB eseri yüzde 15 gümrük vergisine tabi tutulacak. Uçak modülleri ve birtakım kimyasallar muaf tutulurken, Avrupa Birliği ABD’den 750 milyar dolarlık güç alımı ve 600 milyar dolarlık yeni yatırım yapmayı da taahhüt etti. Beyaz Saray, bunun “tarihin en büyük ticaret mutabakatlarından biri” olduğunu savunsa da, Avrupa’da farklı yorumlar var.

Almanya Başbakanı Friedrich Merz, “AB çekirdek çıkarlarını korudu lakin daha kapsamlı bir yumuşama isterdik” dedi.

Fransa’nın Avrupa İşlerinden Sorumlu Bakanı Benjamin Haddad ise mutabakatın kimi bölümlere süreksiz istikrar getireceğini, lakin genel çizgileriyle “dengesiz” olduğunu söyledi.

Berenberg Başekonomisti Holger Schmieding de misal halde, “Bu bir asimetrik muahede. Trump bunu kendi lehine bir zafer üzere sunuyor, fakat uzun vadede ABD için de olumsuz tesirleri olabilir” değerlendirmesini yaptı.

ANLAŞMA SONRASI PİYASALARDA MÜSPET BİR HAVA HAKİM

Öte yandan, Trump idaresinin Japonya ve Endonezya ile de ticaret muahedeleri imzaladığı bir haftada gelen bu gelişme, piyasaları da etkiledi.

Piyasalar açısından bakıldığında ise, muahedenin açıklanmasının akabinde ABD borsalarında birinci etapta olumlu bir hava oluştu. Dow Jones, S&P 500 ve Nasdaq üzere büyük endekslerde açılışta yüzde 0,3-0,5 ortasında yükselişler gözlendi. Yatırımcılar, ticaret savaşının büyümesinin önlenmesinden ötürü kısa vadede rahatladı. Fakat uzmanlar, bu olumlu havanın temkinli olduğunu, zira ayrıntıların meçhullüğü ve muahedenin asimetrik yapısı nedeniyle uzun vadede piyasalarda dalgalanmaların devam edebileceği ikazında bulunuyor.

Uluslararası basında, Trump’ın muahedeyi “karşılıklı kazanç” olarak sunduğu fakat art planda Avrupa’nın değerli ödünler verdiği ve bu durumun uzun vadede transatlantik münasebetlerde yeni tansiyon alanları doğurabileceği yorumları yapılıyor. Avrupa tarafının da muahedeyi tam manasıyla sonuncu olarak görmediği, çelik ve alüminyum tarifeleri üzere kimi başlıklarda ilerleyen aylarda yeni müzakerelerin beklendiği bildiriliyor.

ABD’DE EPSTEİN BELGELERİ KRİZİ DERİNLEŞİYOR

Sapık milyarder Jeffrey Epstein soruşturmasına ait belgelerin kamuoyuna açıklanması konusu, Amerika Birleşik Devletleri’nde Cumhuriyetçi Parti içinde önemli bir uyuşmazlığa yol açtı.

Başkan Donald Trump ve idaresi ise dikkatleri 2016 seçimleri ve siyasi rakiplerine çekmeye çalışıyor.

Geçen hafta, Cumhuriyetçilerin çoğunlukta olduğu Temsilciler Meclisi Kontrol Komitesi alt komitesi Adalet Bakanlığı’ndan Epstein evraklarının teslim edilmesi için celp kararı aldı. Komite Başkanı James Comer ayrıca Epstein’in hata ortağı ve eski sevgilisi Ghislaine Maxwell’den tabir almak için davet yaptı. Maxwell, Florida’daki Tallahassee cezaevinde çocuk kaçakçılığı hatasından 20 yıl mahpus cezasına çarptırıldı ve kısa mühlet evvel Adalet Bakan Yardımcısı Todd Blanche ile görüşerek sorgulandı.

Ancak Cumhuriyetçi milletvekilleri arasında dosyaların Adalet Bakanlığı tarafından nasıl ele alındığı konusunda sert tenkitler var. Missouri’den Rep. Eric Burlison, Trump idaresinin yeni bilgiler açıklanacağı istikametindeki beklentilerin “politik bir hata” olduğunu söyledi. Burlison, “Dosyaların tamamı incelenmeden bu türlü vaatler verilmesi yanlış” dedi. Ofisine gelen davetlerin birçoklarının Epstein evraklarıyla ilgili olduğunu ve seçmenlerin hükümetin kendilerinden bir şeyler sakladığını düşündüğünü aktardı.

Utah’dan Dr. Mike Kennedy ise belgeleri “altında irin bir yara gibi” nitelendirerek, “Bu bahiste tam şeffaflık şart” diye konuştu. Kennedy, mağdur isimlerinin zımnî tutulması koşuluyla evrakların derhal yayınlanmasını destekleyeceğini söyledi.

TRUMP, EPSTEİN DAVASIYLA İLGİLİ SORULARI KARŞILIKSIZ BIRAKIYOR

Bazı Cumhuriyetçi ve Demokrat milletvekilleri, Meclis Başkanı Mike Johnson’ı atlayarak evrakların tam açıklanmasını zorlamak için teşebbüste bulunuyor. Lakin Johnson, şeffaflıkta kararlı olduğunu, lakin mağdurların korunması için gerekli tedbirler alınmadan evrakların yayınlanmasının “sorumsuzluk” olduğunu savunuyor.

Oklahoma Senatörü Markwayne Mullin ise Adalet Bakanlığı’nın açıklamak istediği dokümanların büyük kısmının hakim kararı olmadan açılamayacağını belirtti. Florida’daki federal mahkemenin geçen hafta bu tarafta kararlar verdiği ve mağdur kapalılığını koruyan kanunların belge açıklamalarını sonlandırdığı hatırlatıldı.

Trump ise İskoçya’daki ziyaretinde ABD-AB ortasında bir ticaret mutabakatı sağlandığını duyururken, bu gelişmenin Epstein evraklarıyla ilgisi olduğu tezlerini “Şaka yapıyorsunuz” diyerek reddetti.

Dosyayla ilgili soruları cevapsız bırakan Trump, belgelerde kendi isminin geçtiğine dair haberler olmasına karşın hudutlu bilgiye sahip olduğunu savunuyor.

Hafta sonunda Trump, hiçbir ispat olmaksızın eski Lider Yardımcısı Kamala Harris ile ünlü isimler Beyoncé ve Oprah Winfrey’i siyasi rakiplerine takviye karşılığında yasa dışı ödeme almakla suçlayarak yargılanmalarını talep etti.

Bu atak, ülkedeki siyasi kutuplaşmayı daha da derinleştiriyor. Zira Trump’ın Epstein’in çocuk seks ağı şebekesine karıştığı, bu yüzden bu mevzuda dikkatleir diğer yere çekmek için daima milletlerarası krizler yarattığı kanısı hakim.