Artvin’de 150 yıllık gelenek: Berobana
Artvin’in Şavşat ilçesine bağlı köylerde yaklaşık bir buçuk asırdır sürdürülen “Berobana” geleneği, evvelce yılbaşı gecelerinde oynanırken, günümüzde köylerin daha kalabalık olduğu temmuz ve ağustos aylarında icra ediliyor.
KÖKENLERİ GÜRCÜCEDEN
Gürcüce “beri” (ihtiyar) ve “bana” (kadın) sözlerinden türeyen bu oyunda, köyden bir erkek bayanın kıyafetlerini giyerek “bana” rolünü üstleniyor. Onu koruyan öbür erkekler ise sırtlarına yastık bağlayıp keçi yününden yapılan “kabalak” isimli konik şapkaları takarak “beri” rolünü oynuyor. Ellerinde sopalarla “bana”yı kaçırılmaktan koruyan “beriler”, oyunun temel figürlerini oluşturuyor.
EVLERDEN OYUNLAR EŞLİĞİNDE YİYECEK TOPLANIYOR
Hazırlıklarını meskende tamamlayan oyuncular, akordeon eşliğinde köy halkının yanına çıkarak evvel dans ediyor, akabinde mesken konut dolaşarak kaymak, mısır unu ve tuz üzere yiyecekler topluyor. Konut sahipleri materyal vermek istemediğinde ise oyun gereği korkutularak ikna ediliyor.
KÖY HALKINI BİRLEŞTİREN GELENEK
Toplanan gereçler şenlik alanına getirilip “Haviçs” ismi verilen yemek hazırlanıyor ve tüm köy halkına dağıtılıyor. Oyun sırasında köylüler “bana”yı kaçırmaya çalışırken, “beriler” onu koruyor. Finalde ise “bana”, kendi seçtiği bireyle birlikte kaçarak oyunu sonlandırıyor. Kaçırma sahnesinin çözülmesiyle cümbüşler daha da şenleniyor ve horonla devam ediyor. Köylüler, bu ritüelin meskenlere rahmet getirdiğine inanıyor.
İki gün süren “Berobana” şenlikleri, yalnızca bir oyun değil, birebir vakitte köy halkını bir ortaya getiren bir gelenek olarak yaşatılıyor.
“BEROBENA, BİRLİK VE BERABERLİKTİR”
Eskikale köyünden Selma Gümüş, geleneği büyüklerinden öğrendiğini belirterek şunları söyledi:
“Biz de onların müsaadeden gidip bu kültürü yaşatmak istiyoruz. Gelecek jenerasyonlara aktarılması çok kıymetli. Zira gelenek ve görenekler pahalarla birlikte yaşarsa değerli olur.”
Yöresel kıyafetleri kendilerinin diktiğini lisana getiren Gümüş, “Annem dikti, giydi; biz de giymeye başladık. Beşerler gördükçe yürek aldı ve bu gelenek güçlenerek devam ediyor.” dedi.
Köy sakinlerinden Ekrem Sancar ise “Berobana bize atalarımızdan miras kaldı. Birlik demek, beraberlik demek, köylüyü bir ortaya getirmek demek. Biz de büyüklerimizden gördüğümüz üzere devam ettirmek istiyoruz.” sözlerini kullandı.
