Cevdet Yılmaz: Suriye’de refahın artması Türkiye’ye fayda sağlar

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ev sahipliğinde düzenlenen GAP Hareket Planı Bilgilendirme ve İstişare Toplantısı’na katıldı.

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Yılmaz, daha sonra gazetecilere gündeme dair açıklamalarda bulundu.

Yılmaz’ın gündeminde Suriye’de yaşanan son gelişmelerde vardı.

Cevdet Yılmaz’ın açıklamasında öne çıkanlar şu biçimde:

“DÖRT BÖLGEYE ÖZEL HAREKET PLANLARI”

Bugün değerli, ağır bir günümüz geçti Şanlıurfa’da. Her şeyden evvel Sanayi Teknoloji Bakanlığı’mızın koordine ettiği Bölge Hareket Planı, güncellenmiş GAP Aksiyon Planını paylaşmış olduk. Bu yalnızca bir plandan ibaret değil alışılmış ki, bir taraftan da DOKAP dediğimiz Doğu Karadeniz, KOP dediğimiz Konya Ovası ve DAP dediğimiz Doğu Anadolu Bölge Kalkınma Projeleri var.

Dört bölgeye biliyorsunuz özel aksiyon planları hazırlıyoruz. 4 tane kalkınma yönetimimiz var, 26 tane de ajansımız var. Niçin bu bölgelerde bu hareket planları var? Bunlar Türkiye ortalamasının altında kişi başına geliri olan, ortalamaya yaklaştırmak istediğimiz bölgeler.

Son 20 yılda da bu manada kıymetli aralar de kaydettik, lakin hala bölgesel farklılıkları azaltma gündemimiz elbette devam ediyor. Lakin en az o farklılıkları azaltma gündemi kadar bölgesel potansiyeli harekete geçirip, rekabet gücünü arttırıp topyekûn kalkınma sürecimize her bir bölgenin katkısını arttırma problemi de var.

“DÖRT TOPLANTI YAPMIŞ OLACAĞIZ”

Yani bir tarafıyla bölgeler ortası gelişmişlik farklılığını azaltma, öteki tarafıyla da her bölgenin daha fazla katma bedel ve rekabet gücüyle toplam kalkınmamıza katkıda bulunması, bu iki maksat çerçevesinde yeni gereksinimlere nazaran bu hareket planlarımız yenileniyor. Bugün GAP Aksiyon Planını ilan etmiş olduk, önümüzdeki süreçte Konya’da KOP Hareket Planını, zira KOP Bölge Kalkınma İdaresi’nin bulunduğu vilayet Konya, genelde o denli bir karar verdik.

Bölge Kalkınma Yönetimi hangi ildeyse bölgede orada toplantılar yapalım dedik. Münasebetiyle KOP’u Konya’da yapacağız, DOKAP merkezi Giresun, münasebetiyle Giresun’da yapacağız ve başka etraf vilayetleri davet edeceğiz. DAP Bölge Kalkınma Yönetimi de Erzurum’da, o yüzden Erzurum’da yapacağız. Yani 4 toplam toplantı yapmış olacağız.

Buralarda yalnızca aksiyon planlarını ilan etmekle kalmıyoruz, tıpkı vakitte o bölgenin valileri, sivil toplum kuruluşları, iş dünyasıyla da bir ortaya gelip onlarla istişare yapma imkânı da bulmuş oluyoruz. Bugün gerçekten hareket planının ilanından sonra burada gerçekleştirdik birincisini, çok da yararlı oldu diye düşünüyorum. Bütün sıkıntılarını ve yorumlarını tabir etti değişik vilayetlerden arkadaşlarımız. Tarımdan endüstriye, turizmden altyapıya birçok talep, birçok teklif gündeme geldi.

Her bir bakanımız da kendi mevzusuyla ilgili iştirakçileri bilgilendirdi, nasıl baktığımızı ortaya koydu. Bu vesileyle çok yararlı sahiden, bir taraftan da birtakım sıkıntıların tahliline vesile olan toplantılar, bunları devam ettireceğiz. Bizim siyasi anlayışımız da bu türlü. Daima Ankara’da oturarak ülke yönetilmez diye inanıyoruz. Münasebetiyle her fırsatta çeşitli vesilelerle vilayetlere gidiyoruz, bölgelere gidiyoruz, bu da onun hoş örneklerinden bir tanesi diye düşünüyorum.

SURİYE’DE BAŞLAYAN YENİ PERİYODA DAİR

Bir sefer Suriye’de çok ayrıntı konuşmak için şimdi çok erken, yani çok süratli bir ihtilal gerçekleşti hakikaten, orijinal bir periyot başladı. Elbette büyük umutlar vadeden bir periyot, lakin birebir vakitte kimi belirsizlikler, riskler de içeren bir süreç. İnşallah en kısa müddette bir istikrar oluşur, bir inanç ortamı oluşur, yapılacak çok şey var hakikaten. Orada bir kurumsal yapının oluşması gerekiyor, güvenlik ortamının pekişmesi gerekiyor, ekonomik ortamın yeniden güzelleşmesi gerekiyor.

Dolayısıyla Suriye’deki bu dönüşümü tesirlerini çabucak 1 günlük çok kısa vadeli tesirler diye bakmamak lazım, belirli bir vade içinde bu tesirleri daima birlikte göreceğiz. Fakat bugün de söz etmeye çalıştım, komşunuzda sorun varsa siz bundan olumsuz etkilenirsiniz. Komşunuzda uyguna gerçek bir gidiş olduğunda da olumlu tarafta etkilenirsiniz, hasebiyle Suriye’de yine yapılanma, Suriye’deki güvenlik ortamının uygunlaşması, istikrarın güçlenmesi, refahın artması Türkiye için de elbet yararlı sonuçlar doğuracaktır ticaretten tutun öbür bağlantılara varıncaya kadar.

“SURİYE’NİN İSTİKRARI TÜRKİYE’NİN LEHİNE”

Dünyaya da bakarsanız ülkeler en fazla komşularıyla ticaret yaparlar, Amerika’nın en fazla ticaret yaptığı ülke Kanada’dır, Meksika’dır. Avrupa Birliği ülkeleri en fazla kendi ortalarında ticaret yaparlar. Bu da natürel bir şey, yani coğrafyanın getirdiği bir şey.

Dolayısıyla Suriye’nin istikrarının, refahının artması çok çeşitli kanallarda Türkiye’ye de yarar sağlayacaktır hem güvenlik açısından, hem de ekonomik açıdan Türkiye’nin lehine olacaktır. Lakin doğal ki bu muhakkak bir vadede ortaya çıkacak bir sonuç, elbette şu anda bir geçiş süreci var, şimdi süreksiz hükümet de oluşmadı bildiğim kadarıyla, süreksiz bir yönetim var.

“HERKESİN HUZUR İÇİNDE YAŞAYACAĞI SİYASİ BİR ORTAM İSTİYORUZ”

Dolayısıyla süreksiz hükümet oluşacak, sonra daha güçlü kurumsal bir yapılanma ortaya çıkacak. Bizim oradaki halimiz da çok açık ve net, biz tüm Suriye’nin, Suriye’de yaşayan herkesin, tamamının huzur içinde yaşayacağı bir siyasi ortam oluşmasını temenni ediyoruz.

Hangi dinden olursa olsun, hangi etnik yapıdan, hangi mezhepten olursa olsun herkesin birlik içinde, huzur içinde yaşayacağı bir Suriye. Toprak bütünlüğünü koruyan, siyasal egemenliğini koruyan bir Suriye. Münasebetiyle Türkiye’nin durumu çok açık.

Bu çerçevede de şunu söyleme isterim: Suriye’deki bu huzur ortamını bozmaya dönük provokatif hadiselere de ihtiyatla bakmamız lazım. Çok ihtiyatlı bir formda gelişmeleri takip etmemiz lazım. Suriye’de farklı emellerle Suriye’nin istikrarını bozmak isteyecek güçler her vakit olabilir, bunların toplumsal medyadan ülkemizdeki birtakım kısımlar üzerinden de algılar oluşturmaya çalışarak oradaki istikrarı bozmaya çalışıcı hareketleri olabilir.

Bunlara karşı hepimizin çok uyanık olması lazım. Biz Türkiye’de olduğu üzere Suriye’de de Alevi’siyle, Sünni’siyle, Türk’üyle, Arap’ıyla, Kürt’üyle, Hristiyan’ıyla, Müslüman’ıyla, kim olursa olsun, Suriye Suriyelilerindir diyoruz. Suriyeliler birlik, beraberlik içinde yaşasın. Bir ortak şemsiye altında eşit vatandaşlar olarak huzur içinde, inanç içinde yaşasınlar istiyoruz. Bunu bozmaya çalışan her türlü hareketin de hem Suriye’ye hem bölgemize ziyan vereceğine inanıyoruz, bunu tabir etmiş olayım.

“GERİ DÖNÜŞLERİN ARTMASINI BEKLİYORUZ”

Bu Suriye’deki yapılanma Türkiye’ye –az evvel bahsettim- genel olarak kesinlikle yararlar getirecektir. Az evvel dediğim üzere, güvenlik açısından bir sefer, Suriye’den Türkiye’ye yönelik terör tehditlerinin ortadan kalkması, DEAŞ üzere, PKK üzere terör tehditlerinin ortadan kalkması başlı başına aslında büyük bir yarar. Lakin bunun da ötesinde ekonomik de, ekonomik olarak da doğal ki yararlar oluşacaktır.

Suriye istikrar kazandıkça, zenginleştikçe, refahı arttıkça turizmden ticarete her türlü alanda ekonomik olarak da Türkiye’ye çok değerli katkıları olacaktır. Tekrar inşa sürecinde tekrar en yakın komşu olarak Türkiye’nin elbet çok daha fazla katkısı olacaktır ve Türkiye’ye buradan katkılar oluşacaktır. İşte bu çerçevede bölgesel olarak da Güneydoğu daha fazla etkilenecektir.

Tüm Türkiye bu olumlu tesirlere muhatap olacak, lakin çabucak Suriye’nin hudut komşusu olan diyelim Güneydoğu doğal ki daha fazla etkilenecektir güvenlik bakımından da, ekonomik bakımdan da bu gelişmelerden daha çok etkilenecektir. Suriye’nin istikrarsızlığı nasıl bu bölgelere daha fazla yansıdıysa, istikrarlı bir Suriye’nin de olumlu tesirlerini bu bölgemiz daha fazla hissedecektir diye inanıyorum.

Burada Türkiye’de yaşayan süreksiz müdafaa altındaki Suriyeli kardeşlerimizle ilgili tekrar gelişmeler doğal tesirler değerlendirilirken dikkate alınmalı. Suriye’de ortam güzelleştikçe, güvenlik ortamı, ekonomik ortam, istekli, inançlı geri dönüşün de artmasını bekliyoruz.

“VATANLARINA GİDEN SURİYELİ KARDEŞLERİMİZ, TÜRKÇEYİ BİLEN İNSANLAR”

Bir taraftan da yıllardır Suriyelilerin Türkiye’de yaşayıp Türkçeyi öğrenmeleri, buralarda geliştirdikleri bağlar yeni periyotta bir köprü görevi de görecektir Türkiye ile Suriye ortasında. Suriyeli kardeşlerimiz gitseler, vatanlarına gittiklerinde birebir vakitte Türkiye’yi tanıyan, Türkçeyi bilen beşerler olarak, Türkiye’den çeşitli irtibatları olan beşerler olarak ekonomik münasebetlerimize de, kültürel münasebetlerimize de, turizmimize de, hangi alanı düşünürseniz düşünün, sanatsal dünyamıza da, her alanda katkıları devam edecektir diye inanıyorum.

“TERÖRÜN VARLIĞI DEMOKRATİK SİYASETİ ZEHİRLİYOR”

Sayın Bahçeli’nin perspektifi çok açık, terörsüz bir Türkiye, huzurlu bir Türkiye. Türkiye yüzyılı dediğimiz Sayın Cumhurbaşkanımızın ortaya koyduğu vizyonun da biliyorsunuz en kıymetli ögelerinden biri Türkiye yüzyılı huzurun yüzyılı olacaktır başlığı. Bu huzur problemi, terörsüz bir Türkiye sıkıntısı çok çok kıymetli.

Dolayısıyla biz bir taraftan bütün vatandaşlarımızı eşit, onurlu vatandaşlar olarak demokratik bir ülkede kendilerini en rahat hissettikleri bir halde yaşamalarından yanayız. Demokratik bir ortamın sağladığı imkânlardan hukuk devleti çerçevesinde herkesin eşit vatandaşlık çerçevesinde yaşadığı bir ülke. Fakat bir taraftan da terörün varlığı demokratik siyaseti zehirliyor pahalı arkadaşlar.

“ÜLKEMİZDE FARKLI PARTİLER, FARKLI GÖRÜŞLER OLABİLİR”

Ben daima altını çiziyorum, terörün başladığı yerde demokratik siyaset bitiyor. Terörün gölgesi siyasi partiler üzerinde olduğu sürece gerçek manada bir demokratik siyasetten bahsetmeniz mümkün değil. Münasebetiyle farklı partiler olabilir ülkemizde, farklı görüşler olabilir, bir hukuk nizamı içerisinde herkes özgürce fikirlerini ortaya koyar, lakin terör bir siyasi partiye yahut bir sivil üzere görünen bir yapıya bir halde tesir ediyor, yönlendiriyorsa hiçbir demokratik ülkenin bunu kabul etmesi mümkün değil.

Dolayısıyla biz şunu istek ediyoruz: Terörün gölgesinde olmadığı bir demokrasi, bu çerçevede Türkiye’nin de bunu hak ettiğine inanıyoruz. Türkiye bütün içinde yaşattığı zenginliklerle birlikte kapsayıcı bir millet anlayışı içinde, bütün bu farklılıkları kuşatan bir millet anlayışı içinde yoluna devam edecektir. Lakin bir taraftan da olağan şunun da altını çizmem lazım, biz hiçbir vakit kendi ülkemizin güvenliğini diğerlerinin denetimine bırakacak bir yaklaşıma da sahip değiliz.

“TERÖR HEM KALKINMANIN HEM DEMOKRASİNİN DÜŞMANI”

Türkiye Cumhuriyeti kararlı bir formda, kesintisiz bir formda terörle uğraşını her formda sürdürecektir, ondan hiç kimsenin kuşkusu olmasın. Fakat elbette gönül istek eder ki karşımızda bir terör örgütü kalmasın, bununla uğraş etmek muhtaçlığı da ortadan kalksın, bunu da elbette kim istemez? Münasebetiyle önümüzdeki süreçlerde bu gelişmeleri daima birlikte takip edeceğiz. Biz her vakit demokrasiden yana olduk, kalkınmadan yana olduk, onun da altını çizmek isterim. Terör, demokrasinin de, kalkınmanın da düşmanıdır.

Terörün olduğu yerde ne temel hak ve hürriyetlerinizi kâmilen yaşayabilirsiniz, ne de kalkınabilirsiniz. Münasebetiyle terörün ortadan kalktığı bir ortam hem ülkemiz için, hem doğu-güneydoğu için demokrasi bakımından da, kalkınma bakımından da çok daha olumlu bir ortam oluşturacaktır. Lakin biz her türlü dediğim üzere terörle gayretimizi kesintisiz bir formda sürdüreceğiz, lakin bir taraftan da terör örgütlerinin ortadan kalktığı bir ortam elbette hepimizin de dilek ettiği bir ortam.

SURİYE’YE UYGULANAN YAPTIRIMLAR

Suriye’deki bu yaptırımlar sıkıntısı. Arkadaşlar biraz olağan bu Batının yaptırımları biliyorsunuz, daha çok Batılı ülkelerin evvelki rejime yönelik ortaya konmuş yaptırımlar. Münasebetiyle şu anda yeni bir durum var, bunu kesinlikle yine değerlendireceklerdir diye inanıyorum. Aslında Suriye’nin bu yeni devirde ekonomik gelişimi, halkın yıllardır esasen Esad rejimi altında eza çeken halkın rahatlaması bakımından da bu yaptırımların kalkması gerekiyor, ancak daha sürecin çok başlarındayız elbette.

Önümüzdeki süreçlerde bunlar aşama-aşama gündeme gelecektir diye inanıyorum. Şu andaki idare artık yeni bir periyot oluşmuştur Suriye’de, eski devrin kalıplarıyla, kavramlarıyla bence bakılması yanlışsız değil. Birleşmiş Milletler’den birisi gidip orada şu andaki yetkililer kimse onlarla oturup görüşüyorlar, Amerika Birleşik Devletleri’nden heyetler gidip görüşüyor, Avrupa’dan heyetler görüşüyor, çeşitli ülkelerden beşerler gelip görüşüyorlar.

Geçmişten kalma birtakım kavramlar olabilir, ona bir şey demiyorum, fakat yeni bir periyot, yeni bir durum fiilen oluşmuş durumda. Bu kaidelerle artık hadiseleri kıymetlendirmekte yarar var diye inanıyorum.

“ENFLASYONUN DÜŞTÜĞÜ ORTAMDA İNSANIMIZIN SATIN ALMA GÜCÜ YÜKSELECEK”

Ciddi bir sapma olursa dedi Sayın Cumhurbaşkanımız, yani önemli, ihmal edilemeyecek seviyede bir sapma gerçekleşirse bu tıp bahisler her vakit kıymetlendirilebilir dedi. Lakin biz elbette ki bir sapma beklemiyoruz, inşallah 2025 yılında çok daha güçlü bir formda dezenflasyon sürecini devam ettireceğiz. Bu süreç zati başlamıştı, 2025’te de bu süreç devam edecek.

Enflasyonun düştüğü bir ortamda insanımızın satın alma gücü yükselecek, her vakit altını çiziyoruz, değerli olan satın alma gücüdür. Kalıcı toplumsal refahın özü budur. Bugün bir artış yaparsınız, yarın ondan daha yüksek bir enflasyon olur, hiçbir manası kalmaz. Değerli olan satın alma gücünün artmasıdır. Geçen TÜİK’in de yayınladığı istatistikler oldu, kesinlikle incelemişsinizdir gelir dağılımı istatistikleri. 2023 referanslı, 2024 denildi, ancak temel şeyi 2023’e dair sayılar.

Oradan da şunu görüyoruz: Tüm dünyada kıymetli arkadaşlar pandemiden sonra sürdürülebilir kalkınma göstergeleri geriye gitti. Biz de etkilendik, birçok ülke de etkilendi. Lakin 2023’ten başlayarak bir toparlanma görüyoruz. Gelir dağılımında göreli de olsa bir güzelleşme ortaya çıkmış durumda. Gini katsayısında bunu görüyorsunuz. En üst gelir kümesiyle en az gelir kümesini oranlayan hesaplamalarda da görüyorsunuz.

2024’te de ben bunun devam ettiğini görüyorum, öncü göstergeleri var bunun. En değerli gösterge de emeğin katma kıymet içinde yahut ulusal gelir içindeki hissesi, 2024 yılında tarihi yüksek düzeylere gelmiş durumda. Yani şu anda emeğin ulusal gelirdeki hissesi, ulusal gelir hesaplarındaki hissesi epey güzel bir noktaya gelmiş durumda. Bunun gelir dağılımına yansımasını inanıyorum ki gelecek yıl yapılacak hesaplamalarda 2024 gelir dağılımı olarak da göreceğiz.

ASGARİ FİYATA DAİR

Tabii ki gönül ister ki daha fazla olsun, lakin daima altını çiziyoruz bu taban fiyat, bunun üstünü verebilecek bölümlerin, aslında yapmaları gerekir diye inanıyoruz ki hakikaten fiilen de bunları yaşıyoruz. Burada temel olan işletmelerin verimliliklerinin artması, daha ayaklarının üzerinde duran işletme sayımızın yükseltmesi ve çalışanlarına daha fazla bunun yansıması, temel olan budur. İnşallah önümüzdeki süreçlerde bu daha da artar.

Asgari fiyatlı sayısıyla ilgili de bence yanlış birtakım yorumlar yapılıyor. Yani yüzde 50’si falan üzere şeyler söyleniyor. Kayıtlı SGK çalışanlarının sigortalı sayısının yüzde 42’si, bu da 6,7 milyona denk geliyor, 33 milyon çalışan içinde 6,7 milyon kişi. Bunun da bir kısmı eksik kayıtlılık kıymetli arkadaşlar, yani taban fiyatlı üzere görünüyor fiili fiyat muhtemelen, zira taban fiyattan prim alınmıyor, kayıt dışılığın iki çeşidi var. Bir tanesi tam kayıt dışılık, onu görmüyorsunuz hiçbir halde. Oburu de eksik kayıtlılık dediğimiz, yani daha az prim ödemek için daha az gösterilir.

Vergiden, primden kaçınmak için gösterilebiliyor. Hasebiyle bu istatistiklere bakıp herkes bu kadar alıyor diye düşünmek hakikat değil, bunun daha alan araştırmalarıyla tahminen netleştirilmesi lazım. Önümüzdeki süreçlerde Türkiye büyüdükçe, daha güçlü hale geldikçe, imkânlarımız genişledikçe doğal ki toplumsal refahın daha fazla arttığını, çalışan bölümlere daha fazla bunun yansıdığını da daima birlikte göreceğiz.

NÜFUS SİYASETLERİ KURULU

Son olarak nüfus siyasetleriyle ilgili bir şey söyleyeyim. Bu mevzuyu epeydir çalışıyorduk, Sayın Cumhurbaşkanımız bir kabine toplantısında bu mevzuyla ilgili kararını ortaya koymuştu, o tarihten itibaren üzerinde oldukça çalıştığımız bir husus oldu bu. Biliyorsunuz doğurganlık süratimiz 1,5’lara kadar düşmüş durumda. Birtakım Avrupa ülkelerinin de altına gelmiş durumdayız.

Dolayısıyla bu uzun vadede çok değerli sonuçları olabilecek bir durum. Bununla ilgili hem tahlil yapıp nedenlerini tespit etme, hem de bunu olumlu istikamette etkilemeye dönük, yükseltmeye dönük önlemler geliştirme anlamında Nüfus Politikaları Kurulu kıymetli. Birinci toplantımızı Ocak ayının birinci yarısında gerçekleştirmeyi planlıyoruz. Doğal bu birinci toplantı olacak sonuçta, burada genel değerlendirmeler yapacağız. Akabinde bir yol haritası çıkaracağız.

Bir yol haritası üzerinde çalışacağız. Çok boyutlu bir hadiseden bahsediyoruz, yani nüfus dediğiniz vakit tek bir problemden ibaret değil. Bakım hizmetlerinden çalışma hayatına, evlilik yaşından sezaryen doğumlara, gelir seviyesinden öteki hadiselere varıncaya kadar çok sayıda değişkenin olduğu bir alandan bahsediyoruz.

Dolayısıyla biz de bu kapsamda bakacağız, şuraya da bakarsanız konseyin yapısı da bu halde. Çok çeşitli bakanlıklar var, konsey olmasının manası da bu, yoksa bir tane bakanlık ilgilensin denirdi. Çok boyutlu olduğu için işte bütün bu tarafları içeren bir şura biçiminde organize edildi. Gündeme nazaran sivil toplumdan, üniversitelerden, işte öteki kurumlardan davetliler de olacak.

Analizler yaptık, bir taraftan da Aile Enstitüsü kurduk biliyorsunuz. Hacettepe’de yeniden önemli bir enstitü var Nüfus Etütleri Enstitüsü, yani işin bilimsel çalışmaları da bir taraftan yapılarak bunları da siyasete dönüştürecek halde bu kurumumuzu aktif bir halde çalıştıracağız. Birinci toplantımızı ocak ayının birinci yarısında gerçekleştireceğiz.

Uzun vadede en temel sıkıntılardan biri nüfus sorunu, toplumsal güvenlik sisteminden öteki alanlara varıncaya kadar birçok şeyi etkiliyor. Hasebiyle bu mevzuya Türkiye’nin daha sistematik bir formda yaklaşması, daha kapsamlı siyasetlerle yaklaşması bakımından da çok güzel bir karar olduğunu tabir etmek isterim.