ABD başkanlık seçimlerinin işleyiş süreci

ABD’de seçim heyecanı sürüyor.

Milyonlarca seçmen, 5 Kasım’da ülkenin bahtını belirleyecek seçim için sandığa gitmeye hazırlanıyor.

Seçmenler, ABD kadar birçok ülkeyi de etkileyecek olan bu karar için en güzel seçeneği değerlendirmeye çalışıyor.

Seçmenler birebir vakitte hayatlarını etkileyen maddelerin çıkarılmasında kilit rol oynayan Kongre üyeleri için de oy kullanacaklar.

Tüm dünyanın takip ettiği bu seçim yarışına ait süreçler, 7 soruda toplandı.

SEÇİM NE ZAMAN

5 Kasım 2024 Salı günü gerçekleştirilecek seçimde kazanan isim, Ocak 2025’ten itibaren Beyaz Saray’da dört yıl müddetle başkanlık misyonu için koltuğa oturacak.

Başkanın, birtakım kanunları tek başına geçirme yetkisi bulunmakla birlikte, çoklukla maddelerin kabulü için Kongre ile iş birliği yapması gerekmektedir.

Uluslararası arenada ABD Başkanı, ülkeyi temsil etme ve dış siyaset yürütme hususlarında değerli bir özgürlüğe sahiptir.

ADAYLAR NASIL BELİRLENİYOR

İki ana siyasi parti, tüm eyaletlerde önseçim ve parti kurultayı düzenleyerek lider adaylarını belirlemektedir.

Adayların belirlenmesi sürecinde partiler ortasında birtakım farklılıklar bulunmaktadır ve bu süreç eyaletlere nazaran değişiklik göstermektedir.

Cumhuriyetçi Parti’de, eski Lider Donald Trump, rakiplerine karşı büyük bir farkla partisinin dayanağını kazanarak Wisconsin’de gerçekleştirilen parti kongresinde resmi aday olarak belirlenmiştir.

Demokrat Parti’de ise Lider Yardımcısı Kamala Harris, Lider Joe Biden’ın adaylıktan çekilmesinin akabinde yarışa katılmış ve Chicago’da yapılan kongrede aldığı onayla adaylığını resmileştirmiştir.

Başkanlık yarışında birtakım bağımsız adaylar da yer alacaktır. Eski Lider John F. Kennedy’nin yeğeni Robert F. Kennedy Jr. bu adaylardan biri olup, daha sonra Trump’a dayanak vermek üzere yarıştan çekildiğini açıklamıştır.

PARTİLERİN TEMSİL ETTİĞİ GÖRÜŞLER NEDİR

Demokratlar, liberal bir siyasi parti olarak sivil haklar, geniş toplumsal güvenlik ağı ve iklim değişikliği ile ilgili tedbirler üzere hususlara odaklanmaktadır.

Cumhuriyetçiler ise ABD’deki muhafazakâr siyasi parti olarak bilinir ve GOP (Büyük Eski Parti) olarak da adlandırılmaktadır. Bu parti, daha düşük vergileri, hükümetin rolünün azaltılmasını, kişisel silahlanma haklarını desteklemekte ve göç ile kürtaj hususlarında daha sıkı kısıtlamaları savunmaktadır.

SEÇİM SÜRECİ NASIL İŞLİYOR

Seçimde en çok oyu olan aday her vakit kazana taraf olmayabilir. Oydan çok kazanılan delege sayısı değerlidir.

İki aday, 50 eyalette gerçekleştirilen seçiciler kurulu seçiminde yarışmaktadır.

Seçmenler, kayıtlı oldukları eyaletin Seçiciler Şurası’na göndereceği delegeleri belirler. Bu delegeler ise lider ve lider yardımcısını seçmektedir.

Her eyalet, nüfusuna bağlı olarak makul sayıda seçici konsey oyu ile temsil edilmektedir. Toplamda 538 oy bulunmaktadır ve 270 yahut daha fazla oy alan aday seçimi kazanmış sayılmaktadır.

İki eyalet dışında, tüm eyaletlerde seçimi kazanan aday, o eyaletin tüm delegelerini de kazanır. Lakin Maine ve Nebraska’da, adayların aldığı oy oranına nazaran delegeler paylaştırılmaktadır.

Eyaletlerin birçok makul bir partiye eğilim göstermektedir. Bu nedenle, her iki adayın da kazanma bahtının olduğu yaklaşık bir düzine eyalete odaklanılmaktadır. Kıymetli olan delege sayısı olduğundan, ülke genelinde en fazla oyu alan adayın lider seçilemediği durumlar da olmuştur.

Bunun son örneği 2016 yılında yaşanmıştır. Demokrat Parti’nin adayı Hillary Clinton, ülke genelinde Cumhuriyetçi Parti’nin adayı Donald Trump’tan 3 milyon daha fazla oy almasına karşın, kâfi delege sayısına ulaşamadığı için seçilememiştir.

BAŞKANLA BİRLİKTE ÖBÜR KİMLER SEÇİLİYOR

Seçmenler oy pusulalarını doldururken birebir vakitte Kongre’nin yeni üyelerini de seçeceklerdir.

Kongre, 435 sandalyenin tamamının seçileceği Temsilciler Meclisi ve 34 sandalyenin yarışacağı Senato’dan oluşuyor.

Cumhuriyetçiler, şu anda harcama planlarını onaylayan Temsilciler Meclisi’ni denetim etmektedir. Hükümetteki kıymetli atamaları oylayan Senato ise Demokrat Parti’nin idaresindedir.

Bu iki meclis, kanunların geçirilmesinde kritik bir rol oynamakta olup, iktidar partisinin liderle birebir fikirde olmaması durumunda Beyaz Saray’ın planları üzerinde denetim fonksiyonu görebilirler.

SEÇİMDE KİMLER OY KULLANABİLİR

18 yaş ve üzerinde olan her ABD vatandaşı, her dört yılda bir yapılan başkanlık seçimlerinde oy kullanma hakkına sahip olur.

SEÇİM SONUÇLARI NE VAKİT AŞİKÂR OLACAK

Seçimin galibi, ekseriyetle tıpkı gece ilan edilir.

Ancak bazen tüm oyların sayılması birkaç gün alabilmektedir.

Seçim sonrası periyot, şayet bir lider değişikliği kelam mevzusuysa, geçiş periyodu olarak isimlendirilmektedir.

Bu devir, bakanlar da dahil olmak üzere yeni idarenin oluşması ve yeni periyot için planların yapılması için gerekli olan süreyi kapsamaktadır.

Başkan seçilen aday, ocak ayında Washington D.C.’deki Kongre binasının merdivenlerinde düzenlenen yemin merasimi ile resmen vazifeye başlamaktadır.