İngiltere’den İran’a yaptırım tehdidi: Zaman daralıyor

İngiltere Dışişleri Bakanı David Lammy, ABD merkezli X şirketinin toplumsal medya platformundaki hesabından yaptığı paylaşımda, İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi ve Avrupalı ortaklarla İran’ın nükleer programı hakkındaki kaygıları yinelemek için telefonda görüştüğünü belirtti.

“DOĞRULANABİLİR VE KALICI MUTABAKAT OLMAZSA BU SÜREÇ SONA ERECEK”

Bakan Lammy, “Diplomasiye bağlıyız, fakat vakit daralıyor. İran’a yaptırımların hafifletilmesinin uzatılmasıyla birlikte diplomatik tahlil önerdik. Doğrulanabilir ve kalıcı mutabakat olmazsa bu süreç sona erecek.” sözlerini kullandı.

İran ile 2015’te imzalanan nükleer mutabakatın Avrupalı tarafları olan İngiltere, Fransa ve Almanya’nın dışişleri bakanları ile Avrupa Birliği (AB) Dış Bağlar ve Güvenlik Siyaseti Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas, İran Dışişleri Bakanı Erakçi ile telefon görüşmesi yapmıştı. Görüşmede, Tahran’a Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımlarını geri getirme imkanı tanıyan ve “snapback” olarak isimlendirilen tetik sistemi ele alınmıştı.

İran resmi haber ajansı IRNA’ya nazaran, görüşmede, İran’ın “snapback” sistemi konusundaki tavrı ile bu düzeneğin kullanımıyla ilgili Avrupa ülkelerinin sorumlulukları ele alınmıştı.

Erakçi, Avrupa ülkelerinin 2015’teki nükleer mutabakattaki yükümlülüklerini yerine getirmediğini, bu yüzden mekanizmayı işletmek için gerekli “hukuki ve ahlaki” destekten mahrum olduğunu yinelemişti.

2015’TEKİ NÜKLEER MUTABAKAT VE “TETİK MEKANİZMASI”

İran ile BM Güvenlik Kurulunun 5 daimi üyesi ve Almanya ortasında 14 Temmuz 2015’te yaptırımların kaldırılması karşılığında İran’ın nükleer faaliyetlerinin sonlandırıldığı mutabakat imzalanmıştı. ABD, 2018’de muahededen tek taraflı çekilmiş ve İran’a yaptırımları geri getirmişti. İran, Avrupa ülkelerinden ABD’nin yaptırımlarını telafi edecek tedbirler almasını istemiş lakin Avrupalılar ABD’nin aksiyonuna karşı çıksa da bu hususta adım atamamıştı.

İran, bunun üzerine 1 yıl sonra mutabakattaki taahhütlerini kademeli olarak durdurmaya başlamış ve yüksek seviyeli uranyum zenginleştirme faaliyetlerine yönelmişti.

E3 olarak isimlendirilen nükleer mutabakatın Avrupalı tarafları İngiltere, Fransa ve Almanya ise ABD’nin tek taraflı çekilmesinden sonra uygulanmayan nükleer mutabakatta yer verilen ve “snapback” olarak isimlendirilen, İran’a muahedeyi ihlal ettiği gerekçesiyle BM yaptırımlarını yine getirme imkanına sahip maddeyi işletme tehdidinde bulunuyor. Düzeneğin hayata geçirilme mühleti 18 Ekim’de sona eriyor.

Diğer yandan İran ile İngiltere, Fransa ve Almanya, 25 Temmuz’da İstanbul’da dışişleri bakan yardımcıları düzeyinde bu mevzuda bir ortaya gelmişti. Taraflar, görüşmelerin sürdürülmesi konusunda mutabık kalmıştı.

İranlı yetkililer, BM yaptırımlarının geri getirilmesi halinde 1970’ten beri üye oldukları Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması7nı (NPT) gözden geçireceklerini duyurmuştu.